پرسش :

چرا مجتهدان در بعضی مسائل اختلاف نظر دارند؟ چرا یک رساله مشترکی نمی نویسند؟


پاسخ :
همان طور که از سؤال بر می آید، فقیهان و مراجع عظام در اکثر مسائل فقهی وحدت نظر دارند و تنها در بعضی از مسائل اختلاف دارند. اختلاف امری اجتناب ناپذیر است، مثل اختلاف متخصصان سایر رشته ها و اطبا و مهندسان.

اگر در عرصه اختلاف نظر بین متفکران یک رشته بنگرید، کم ترین اختلاف را فقها دارند؛ زیرا مستندات آن ها کتاب و سنت است. فقیهان در حکم موضوع و مسئله ای که مدرک و مستند شرعی معتبر (آیه، روایت، اجماع محصل ...) دارد، هیچ گاه اختلاف ندارند؛ آن جایی اختلاف دارند که سند قطعی نباشد. در این گونه موارد یکی می گوید: این روایت به نظرم صحیح و معتبر است، لذا حکمش این است و دیگری می گوید: به نظرم صحیح نیست؛ لذا حکمش خلاف حکم اوّلی خواهد بود.

بعضی از مراجع به اصل و دلیلی تمسک می کنند که برخی دیگر آن را معتبر نمی شناسند.

گفتنی است: وقتی نظریات مراجع مختلف شد، اگر چه در بعضی موارد نوشتن یک رساله به طور دسته جمعی ممکن نخواهد بود، ولی می توان نظریات مختلف مراجع را در یک جا جمع آوری کرد. چنان که فتاوای دوازده نفر از فقیهان جمع آوری و تحت عنوان در دو جلد منتشر شده است.

منبع: مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی